Κεφάλαιο 23

Η νομοθεσία και η διοίκηση εκσυγχρονίζονται

Οι Βυζαντινοί μπορεί να κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τους εχθρούς τους, και ιδίως τους Άραβες, αλλά απέκτησαν λόγω των μακροχρόνιων πολέμων, πολλά εσωτερικά προβλήματα.

Η Κωνσταντινούπολη και η αυτοκρατορία σώθηκαν από τον εξωτερικό κίνδυνο, είχαν όμως να αντιμετωπίσουν νέα προβλήματα στο εσωτερικό τους. Συγκεκριμένα, οι πόλεμοι:

Αποδιοργάνωσαν το στρατό των συνόρων και των ακριτικών περιοχών.
Αποδυνάμωσαν οικονομικά το κράτος και στέρησαν την ύπαιθρο από εργατικά χέρια.
Στέρησαν από πολλούς μικροκαλλιεργητές τα κτήματά τους και τους έκαναν δουλοπάροικους των δυνατών.
Χαλάρωσαν την απονομή της δικαιοσύνης και οι νόμοι δεν εφαρμόζονταν με δίκαιο τρόπο για όλους.

Ο αυτοκράτορας Λέων Γ' ο Ίσαυρος προσπάθησε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά με μια σειρά από αλλαγές στη νομοθεσία και τη διοίκηση του κράτους.

Χώρισε την αυτοκρατορία σε Θέματα, δηλαδή μεγάλες περιφέρειες που είχαν ως διοικητές στρατηγούς υπευθύνους για την ασφάλεια της περιοχής.

Μοίρασε δημόσια γη στους γεωργούς ακριτικών περιοχών, με το όρο να την καλλιεργούν οι ίδιοι και να στρατεύονται για να την προστατεύουν σε ώρες κινδύνου. Αυτοί ήταν οι Ακρίτες.
Εκσυγχρόνισε τους παλιούς νόμους του Ιουστινιανού, τους προσάρμοσε στις ανάγκες της εποχής και τους δημοσίευσε στην "Εκλογή", μια συλλογή νόμων γραμμένη σε απλή και κατανοητή ελληνική γλώσσα, στην οποία όριζε ότι "όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στους νόμους και τη δικαιοσύνη".
Με το "Γεωργικό Νόμο" προστάτευσε την περιουσία των ελεύθερων γεωργών και των κτηνοτρόφων και εξασφάλισε καλύτερες συνθήκες ζωής για όσους ζούσαν στην ύπαιθρο.

Αφαίρεσε από τους κληρικούς και τους μοναχούς την ευθύνη της δημόσιας εκπαίδευσης και επέβαλε φόρο στα εκκλησιαστικά και μοναστηριακά κτήματα, που μέχρι τότε δεν τον πλήρωναν.

Ανέθεσε την τήρηση των νόμων στους δικαστές, τους οποίους ονόμασε υπηρέτες της δικαιοσύνης και τους προέτρεπε να είναι ακριβοδίκαιοι, καθώς το έργο τους είναι το πιο σημαντικό στη γη.

Οι λαϊκές τάξεις δέχτηκαν με ανακούφιση τις μεταρρυθμίσεις του Λέοντα Γ' και των διαδόχων του. Όμως οι πλούσιοι, οι δυνατοί και οι μοναχοί δυσαρεστήθηκαν γιατί τα μέτρα αυτά τους εμπόδιζαν να κερδίσουν περισσότερα.

Αυτή ήταν η τέταρτη προσπάθεια εκσυγχρονισμού του κράτους και μεταρρυθμίσεων, με στόχο την αντιμετώπιση εσωτερικών προβλημάτων του ρωμαϊκού και βυζαντινού κράτους. Μετά την τετραρχία του Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.), που κατέληξε πάλι σε μονοκρατία, τις ριζικές αλλαγές του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου (306-337 μ.Χ.) και τις μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού (527-565 μ.Χ.) έρχονται τώρα οι μεταρρυθμίσεις του Λέοντα Γ' (8ος αι. μ.Χ.) να αντιμετωπίσουν τα εσωτερικά προβλήματα με διοικητικά και νομοθετικά μέτρα. Όλες αυτές οι προσπάθειες εκτείνονται σε μια περίοδο περίπου τεσσάρων αιώνων. Το μεγάλο αυτό διάστημα δικαιολογεί τις επαναλήψεις και τους κύκλους σε αυτές τις προσπάθειες. Οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες αλλάζουν και επιβάλλουν διαρκώς αλλαγές.

I'm a title. Click here to edit me

Φοροεισπράκτορες

Σχεδιάγραμμα

Άσκηση εμπέδωσης

Ερωτήσεις για την κατανόηση του κειμένου

Ποια εσωτερικά προβλήματα δημιουργήθηκαν στο Βυζάντιο εξαιτίας των πολέμων;
Σε ποιες αλλαγές προχώρησε ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος;
Πώς αντιμετώπισαν οι κοινωνικές τάξεις τις αλλαγές αυτές;

Να διαβάσετε τις γραπτές πηγές του βιβλίου σας (σελίδα 71-πηγή 2 και σελίδα 72 - πηγή 5) και να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα:

Ποιες είναι οι οδηγίες προς τους δικαστές, σχετικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται οι παραβάτες του νόμου;
Γιατί ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος συνδέει τη δικαιοσύνη με την άμυνα της αυτοκρατορίας;

Εργάτες που πληρώνονται για την εργασία τους.

Κεφάλαιο 24

Η κρίση της Εικονομαχίας

διχάζει τους Βυζαντινούς.

Βασικά σημεία :

Τι ήταν η εικονομαχία και ποια τα αίτια της.

Ποιες οι συνέπειες αυτής της διαμαχής και πώς σταμάτησε;

Στη διάρκεια του 8ου αιώνα η αυτοκρατορία συγκλονίστηκε από σοβαρές ταραχές,οι οποίες δίχασαν τους βυζαντινούς και έφεραν το κράτος σε δύσκολη θέση.

Αιτίες:Οι αποφάσεις των αυτοκρατόρων Λέοντα Γ' και ΚωνσταντίνουΕ'.

Τα μέτρα που πήραν ήταν:

Απαγόρευση της λατρείας των εικόνων.
Υποχρέωση των μοναχών και των κληρικών να υπηρετούν στο στρατό πριν πάρουν το αξίωμά τους.

Τα μέτρα αυτά οδήγησαν την αυτοκρατορία σε θρησκευτική διαμάχη που ονομάστηκε Εικονομαχία,ξέσπασε τον 8ο αιώνα π.Χ.και οδήγησε σε εσωτερική αναταραχή ολόκληρη την αυτοκρατορία.

Πολλοί χριστιανοί, αντί να τιμούν τα πρόσωπα που παρίσταναν οι εικόνες, λάτρευαν το υλικό από το οποίο ήταν κατασκευασμένες.

Αρκετοί νέοι γίνονταν μοναχοί και δώριζαν τις περιουσίες τους στα μοναστήρια.

Τα μοναστήρια πλήθαιναν, αποκτούσαν μεγάλη δύναμη και ίδρυαν σχολεία, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία.

Το κράτος όμως δεν έπαιρνε πια αρκετά φόρους, αφού η γη έμενε ακαλλιέργητη.

Επίσης λιγόστευε ο αριθμός των στρατιωτών, γιατί όσοι νέοι γίνονταν μοναχοί απαλλάσσονταν από το στρατό.

Έτσι, ο Λέων Γ΄ προχώρησε στην απαγόρευση της προσκύνησης των εικόνων.

Ο γιος του Κωνσταντίνος Ε΄ πήρε ακόμη πιο αυστηρά μέτρα. Έκλεισε τα μοναστήρια και καταδίωξε τους μοναχούς.

Οι Βυζαντινοί χωρίστηκαν σε δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις,τους εικονομάχους και τους εικονολάτρες.

Οι Βυζαντινοί χωρίστηκαν σε δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις που υποστήριζαν με φανατισμό τις απόψεις τους:

τους εικονομάχους(εικονοκλάστες),οι οποίοι ήταν αντίθετοι με τη λατρεία των εικόνων
και τους εικονολάτρες(εικονόφιλοι,εικονόδουλοι), που υποστήριζαν τη λατρεία των εικόνων.

Ο λαός πίστευε ότι οι εικόνες και τα ιερά λείψανα είχαν θαυματουργές ιδιότητες.

Στη μικρογραφία πολεμιστές παρακινούνται από κληρικό να αγγίξουν γονατιστοί θήκη με τίμιο ξύλο,

για να εμψυχωθούν ξεκινώντας τη μάχη

Οι συνέπειες της εικονομαχίας ήταν δυσάρεστες για την αυτοκρατορία.

Αυτή η θρησκευτική διαμάχη,η εικονομαχία κράτησε 100 χρόνια περίπου και δημιούργησε πολλά προβλήματα.

Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους,φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν για τις αποφάσεις τους.
Ναοί και μοναστήρια έκλεισαν,γιατί θεωρήθηκαν κέντρα εικονολατρίας.
Εικόνες,ψηφιδωτά και έργα τέχνης καταστράφηκαν από τη μανία των εικονομάχων.
Διαταράχτηκαν οι σχέσεις του Βυζαντίου με τη Δυτική Εκκλησία.
Ο αυτοκράτορας Λέων Γ'ο Ίσαυρος,που έσωσε το Βυζάντιο και ολόκληρη την Ευρώπη από τον αραβικό κίνδυνο,έχασε μεγάλο μέρος της δόξας του,εξαιτίας της εικονομαχίας,την οποία προκάλεσε.

Στη μικρογραφία εικονομάχοι παριστάνονται να προσφέρουν στον Εσταυρωμένο Χριστό σπόγγο και χολή .Στο κάτω μέρος οι εικονομάχοι

παριστάνονται να προσπαθούν να καλύψουν την εικόνα του Χριστού με ασβέστη.

Η κρίση της εικονομαχίας λύθηκε με τις αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου.

Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα,το 843μ.Χ. ,συγκάλεσε οικουμενική σύνοδο,για να σταματήσει τη θρησκευτικά διαμαχή.

Στη Ζ' Οικουμενική Σύνοδο αποφασίστηκε η αναστήλωση των εικόνων.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της συνόδου,κατά την προσκύνηση των εικόνων δε λατρεύονται οι εικόνες ως αντικείμενα αλλά αποδίδετει σεβασμός στο πρόσωπο που εικονίζεται.

Με τις αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου,έληξε η εικονομαχία και η γαλήνη επανήλθε στην Εκκλησία και την αυτοκρατορία.

Η Εκκλησία γιορτάζει την αναστήλωση των εικόνων την Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Η εικονομαχία χωρίζεται σε δύο περιόδους:

1η περίοδος (726-787)

2η περίοδος (815-843)

Πρώτη περίοδος (726-787): Λήγει το 787 με την Ζ΄οικουμενική σύνοδο που συγκαλεί η Ειρήνη η Αθηναία, αντιβασιλέας του γιου της και ανήλιου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Στ΄. Καταγόταν από την εικονόφιλη Αθήνα.

Στην Ζ΄οικουμενική σύνοδο αποφασίστηκε: «κατά την προσκύνηση των εικόνων η λατρεία των πιστών απευθύνεται προς τα εικονιζόμενα ιερά πρόσωπα και όχι προς την ίδια την εικόνα και τα υλικά από τα οποία αυτή είναι φτιαγμένη»

Δεύτερη περίοδος (815-843): Η εικονομαχία σταμάτησε οριστικά το 843, όταν αυτοκράτειρα ήταν η Θεοδώρα. Η Θεοδώρα επανέφερε σε ισχύ τις αποφάσεις της Ζ΄οικουμενικής συνόδου.

Η οριστική αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται από την εκκλησία μας, την πρώτη Κυριακή των νηστειών του Πάσχα και ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Μια ειρηνική διαμαρτυρία- παραίτηση «Όταν ο Λέων Γ΄ εξέδωσε το Διάταγμα κατά των αγίων και σεπτών* εικόνων προσκάλεσε τον αγιότατο πατριάρχη Γερμανό να το υπογράψει. Ο γενναίος ιεράρχης όμως αρνήθηκε την υπογραφή και την αρχιεροσύνη του. Έδωσε τα ιερά άμφια του στον αυτοκράτορα και είπε: «Αυτό που ζητάς από μένα, βασιλιά, είναι αδύνατο να το κάνω, χωρίς απόφαση Οικουμενικής Συνόδου». Και φεύγοντας πήγε στο πατρικό του σπίτι, στο Πλατάνι, και ησύχασε*».Θεοφάνης (Ιστορικός της εποχής)

Ο πρώτος διχασμός με τη Δύση «Όταν ο πάπας της Ρώμης έμαθε την καθαίρεση των σεπτών εικόνων, εμπόδισε να σταλούν οι φόροι της Ρώμης και της Ιταλίας στην Κωνσταντινούπολη. Με επιστολή του ακόμη εμήνυσε στον αυτοκράτορα Λέοντα Γ' ότι δεν πρέπει ο βασιλιάς να κάνει λόγο και να μεταβάλει την αρχαία πίστη της εκκλησίας, η οποία έχει καθιερωθεί από τους αγίους πατέρες».Θεοφάνης (Ιστορικός της εποχής)

Το κλείσιμο των εκκλησιαστικών σχολείων «Ο δυσσεβής Λέων Γ΄ όχι μόνον κατά των αγίων και σεπτών εικόνων άρχισε πόλεμο, αλλά και τα σχολεία και την εκπαίδευση, που από τα χρόνια του αγίου Κωνσταντίνου του Μεγάλου έως τώρα κρατούσε, αυτός τα έσβησε».Θεοφάνης (Ιστορικός της εποχής)

Και μια σύγχρονη άποψη για την εικονομαχία «Η παθιασμένη λογοτεχνία της εποχής, η μόνη που έφτασε ως εμάς, αμαυρώνει και δυσφημεί σκόπιμα το έργο και την προσπάθεια των εικονομάχων αυτοκρατόρων, που εργάστηκαν όλοι και με όλες τους τις δυνάμεις για να σώσουν το Βυζάντιο από τον αραβικό κίνδυνο».Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Θεοφάνης (Ιστορικός της εποχής)

Κεφάλαιο 24

Popplet

Κεφάλαιο 25

Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του.

Από τον 9ο έως τον 11 αιώνα κυβέρνησαν το Βυζάντιο αυτοκράτορες της μακεδονικής δυναστείας, οι οποίοι αντιμετώπισαν τα εξωτερικά ζητήματα με μια σειρά από σημαντικές ενέργειες:

Οργάνωσαν δυνατό και αξιόμαχο στρατό με τον οποίο κατόρθωσαν να απελευθερώσουν πολλά κατακτημένα βυζαντινά εδάφη σε Ανατολή, Δύση και Βαλκάνια.
Έκλεισαν συνθήκες ειρήνης και φιλίας με τους λαούς του Βορρά και διέδωσαν στις χώρες τους το χριστιανισμό και το βυζαντινό πολιτισμό.
Νίκησαν τους Σαρακηνούς και ξαναπήραν τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων της Μεσογείου. Έτσι τα βυζαντινά εμπορικά πλοία μπορούσαν ξανά να ταξιδεύουν ελεύθερα σε Αιγαίο, Αδριατική, νότια Ιταλία και γενικά σε όλη τη Μεσόγειο.

Εκτός όμως από τα εξωτερικά ζητήματα, οι αυτοκράτορες αυτοί έδειξαν ιδιαίτερη φροντίδα και για την εσωτερική οργάνωση και τη σωστή λειτουργία του κράτους. Για το λόγο αυτό πήραν μια σειρά από μέτρα:

Οργάνωσαν καλύτερα τα Θέματα και πρόσθεσαν σε αυτά και νέα, από τις απελευθερωμένες και τις ακριτικές περιοχές.
Επανέφεραν την ηρεμία στην Εκκλησία, που είχε ταραχτεί από τις διαμάχες της εικονομαχίας. Παράλληλα έστρεψαν το ενδιαφέρον της Εκκλησίας σε έργα φιλανθρωπικά και ειρηνικά.
Θέσπισαν νέους νόμους ("Επαναγωγή" και "Πρόχειρο Νόμο"), με τους οποίους ρύθμισαν τα καθήκοντα των αρχόντων, καθόρισαν τις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας και προσάρμοσαν το δίκαιο στις συνθήκες της εποχής.
Με το "Επαρχιακό Βιβλίο" ρύθμισαν τα θέματα των εμπορικών συναλλαγών, έβαλαν τάξη στη λειτουργία των βιοτεχνών και των επαγγελματιών και έθεσαν όρια κέρδους για τον καθένα.
Συνέχισαν να προστατεύουν τους μικροϊδιοκτήτες και τους ελεύθερους γεωργούς από την εκμετάλλευση και την απληστία των δυνατών. Απαγόρευσαν στους δυνατούς να αγοράζουν τα κτήματα των φτωχών, τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στους μικροϊδιοκτήτες κτήματα που μέχρι τότε είχαν αγοράσει από αυτούς και μάλιστα χωρίς να πάρουν τα χρήματά τους πίσω. Επιπλέον τους υποχρέωσαν με το νόμο του "Αλληλέγγυου" να πληρώνουν στο κράτος μαζί με τους δικούς τους φόρους και εκείνους των φτωχών γειτόνων τους, όταν οι τελευταίοι δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν.

Όλα αυτά τα μέτρα οδήγησαν σταδιακά το Βυζάντιο στο απόγειο της ακμής και της δόξας του.

Με όλες αυτές τις ενέργειες οι Μακεδόνες αυτοκράτορες βοήθησαν στην ανάπτυξη της γεωργίας, της βιοτεχνίας, της ναυτιλίας και του εμπορίου. Έτσι η αυτοκρατορία κέρδισε πλούτο και δόξα. Η περίοδος αυτή που ήταν μια από τις πιο λαμπρές για την αυτοκρατορία ονομάστηκε "χρυσή εποχή του Βυζαντίου". Η δυναστεία των Μακεδόνων πέτυχε τόσο στα εξωτερικά όσο και στα εσωτερικά θέματα.

Σχεδιάγραμμα 25

Κάνε μου κλικ για να εξασκηθείς.

Κεφάλαιο 26

Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών.

Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθεις

Ποια εκπαιδευτικά ιδρύματα λειτούργησαν στην Κωνσταντινούπολη τον 9ο κσι 10ο αιώνα και ποια ήταν η προσφορά τους στην ανάπτυξη των γραμμάτων.
Ποιοι άνθρωποι των γραμμάτων έζησαν την εποχή αυτή και ποια η προσφορά τους στην ανάπτυξη της Βυζαντινής παιδείας και στη διαφύλαξη της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς.
Ποια τα χαρακτηριστικά της Βυζαντινής τέχνης στην περίοδο της "χρυσής εποχής ¨του Βυζαντίου.

Στους 2 αιώνες που ακολούθησαν την εικονομαχία,το Βυζάντιο γνώρισε μεγάλη πνευματική ανάπτυξη.

Μετά το τέλος της εικονομαχίας,ακολούθησε η "χρυσή εποχή"του Βυζαντίου,κατά την οποία αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα τα γράμματα και οι τέχνες.Σε αυτό ο δήγησε η μεγάλη οικονομική,στρατιωτική και πολιτική δύναμη την εποχή που κυβέρνησαν οι αυτοκράτορες της μακεδονικής δυναστείας.

Το Πανεπιστήμιο της Μαγναύρας
Πατριαρχική Σχολή

Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ο μέθυσος και ο θείος του Βάρδας ίδρυσαν το Πανεπιστήμιο της Μαγναύρας.

Η φήμη του απλώθηκε σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο και έρχονταν σπουδαστές απ΄όλες τις περιοχές να φοιτήσουν στην Κωνσταντινούπολη.

Εδώ δίδαξαν σπουδαίοι καθηγητές,όπως ο Λέων ο μαθηματικός,ο Πατριάρχης Φώτιος,ο Ιωάννης Γραμματικός και ο Κύριλλος.

Η φοίτηση όσων διακρίνονταν για την επιμέλειά τους ήταν δωρεάν.

Απόφοιτοι του πανεπιστημίου γίνονταν ανώτεροι υπάλληλοι του κράτους και της εκκλησίας.Την εποχή αυτή λειτούργησε και η Πατριαρχική Σχολή, όπου δίδαξαν σπουδαίοι κληρικοί και λαϊκοί.

Πνευματικοί άνθρωποι μελετούν και

διαδίδουν τα αρχαία ελληνικά κείμενα.

Στην περίοδο των Μακεδόνων αυτοκρατόρων γίνεται στροφή προς την αρχαία κληρονομιά.Πνευματικοί άνθρωποι,όπως ο Πατριάρχης Φώτιος,ο επίσκοπος Καισάρειας Αρέθας και ο Μιχαήλ Ψελλός,μελέτησαν τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς,κατέγραψαν τα έργα τους σε χειρόγραφα βιβλία και περγαμηνές και τα στόλισαν με θαυμάσιες μικρογραφίες.

Η αξία αυτής της εργασίας είναι μεγάλη,γιατί έτσι σώθηκαν σημαντικά έργα αρχαίων συγγραφέων.Ο πιο αξιόλογος μελετητής των αρχαίων κειμένων ήταν ο Πατριάρχης Φώτιος,που με υπομονή δούλεψε με τους μαθητές του και μας άφησε μια πολύτιμη εργασία, τη "Μυριόβιβλο" ή "Βιβλιοθήκη".

Τα μοναστήρια είχαν πλούσιες και οργανωμένες βιβλιοθήκες και ειδικά συνεργεία γραφέων για την αντιγραφή αρχαίων χειρογράφων.

Αλλά και οι αυτοκράτορες Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός και ο Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος έγραψαν πολλά βιβλία.

Η πραγματική αναγέννηση που ουσιαστικά αρχίζει με τον Κων/νο Ζ' εξαπλώνεται γρήγορα σε όλες τις εκφράσεις της Βυζαντινής τέχνης.

Αρχιτεκτονική,τοιχογραφία,ψηφιδωτό,μικρογλυπτική, εικονογράφηση χειρογράφων, φορητές εικόνες, μικροτεχνία,ελεφαντοτεχνία, υαλουργία αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα.

Πρόοδος στην τέχνη.

Μετά την αναστήλωση των εικόνων,η βυζαντινή τέχνη γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη.

Οι αρχιτέκτονες έφτιαξαν ένα νέο τύπου ναού.

Αυτός ήταν ένα τετράγωνο κτίσμα που είχε στο εσωτερικό του σχήμα σταυρού και στην κορυφή του τρούλο.Ο ρυθμός αυτός ονομάστηκε βυζαντινός.

Μετά την αναστήλωση των εικόνων καθιερώθηκε ένας ορισμένος τρόπος αγιογράφησης των ναών με ψηφιδωτά.Στον τρούλο ζωγράφιζαν τον Παντοκράτορα,στην κόγχη του ιερού βήματος την Παναγία και στους τοίχους τις δώδεκα μεγάλες γιορτές.

Στα υπόλοιπα μέρη του ναού εικονίζονταν οι άγιοι.Επίσης,ανάπτυξη γνώρισε η μιρογραφία,η ελεφαντοτεχνία και η διακοσμητική.

Στην αρχιτεκτονική εισάγονται οι δύο τύποι ναών με τρούλο: ο σταυροειδής με τρούλο

(όπως του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, μέσα στην Πόλη)

Title. Double click me.

μεταβατική τύποι των παραλλαγών οκταγωνικός, που είναι οκτάπλευρος τρούλος με μαρμάρινους κιονίσκους στις γωνίες του.

τετρακιόνιος, που είναι μικρός σταυροειδής με πλίνθους χτισμένος

Κεφάλαιο 27

Η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο στα χρόνια των Ισαύρων και των Μακεδόνων.

Οι Βυζαντινοί πληθυσμοί της υπαίθρου κατοικούσαν σε κωμοπόλεις και χωριά,σε οικισμούς και αγροικίες χτισμένες γύρω από αυτά.

Τα περισσότερα χωριά ήταν χτισμένα στις πλαγιές των λόφων κοντά σε πηγές,που τροφοδοτούσαν τους κατοίκους με άφθονο νερό.Στο κέντρο του χωριού ήταν η πλατεία και η μεγάλη εκκλησία.Εκεί γινόταν τοπικό πανηγύρι την ημέρα γιορτής του προστάτη αγίου .Γιορτές και πανηγύρια γίνονταν επίσης στα ξωκλήσια των χωριών και ειδικά σε αυτά που γιόρταζαν άνοιξη και καλοκαίρι.Ανάλογα πανηγύρια γίνονταν ακόμη στα χωριά.

Κάθε κάτοικος είχε σπίτι ανάλογα της

οικονομικής του κατάστασης.

Οι μικροκαλλιεργητές είχαν ισόγειες στενόχωρες κατοικίες με χαμηλές πόρτες και μικρά παράθυρα.Αντίθετα οι δυνατοί έμεναν σε διώροφα σπίτια σκεπασμένα με κεραμίδια,που είχαν εξωτερική σκάλα και εξώστες για θέα και αναψυχή.Στα κατώγια των σπιτιών τους και στον ασφαλισμένο περίβολο τους είχαν διάφορους βοηθητικούς χώρους:κελάρια,πατητήρια και αποθήκες για καρπούς και τρόφιμα.Πάντως πλούσιοι και φτωχοί,χωρίς εξαίρεση φρόντιζαν να μη λείπουν από το σπίτι τα βασικά είδη διατροφής,όπως το σιτάρι,το κρασί και το λάδι.

Οι γυναίκες εκτός από τη φροντίδα του σπιτιού,

αναλάμβαναν συχνά και γεωργικές ή υφαντικές εργασίες

Οι γυναίκες φρόντιζαν το σπίτι,τα παιδιά,τον εφοδιασμό τροφίμων και την ετοιμασία των φαγητών.Κατά τις περιόδους συγκομιδής των καρπών έπαιρναν και αυτές μέρος στις εργασίες.Πολλές πάντως εργάζονταν στο σπίτι υφαίνοντας και κεντώντας,ενώ άλλες απασχολούνταν σε εργαστήρια και καταστήματα αρωμάτων και μεταξιού.Με αυτό τον τρόπο έπαιρναν μέρος στην κοινωνική ζωή και διεκδικούσαν μια καλύτερη θέση στη βυζαντινή κοινωνία.

Γύρω από τους οικισμούς υπήρχαν κήποι και περιβόλια με καρποφόρα δέντρα,ενώ πιο μακριά είχαν κτήματα φυτεμένα με αμπέλια,ελιές και χωράφια όπου έσπερναν δημητριακά.Σε αρκετές περιοχές της υπαίθρου ήταν φυτεμένες μουριές,τα φύλλα των οποίων τα χρησιμοποιούσαν για να εκτρέφουν μεταξοσκώληκες.

Η καλλιεργήσιμη γη ανήκε σε μικροκαλλιεργητές,αλλά η περισσότερη σε μεγαλοϊδιοκτήτες,τους δυνατούς.

Οι δυνατοί είχαν συνήθως στα χέρια τους τη διοίκηση των χωριών.Αυτοί πλήρωναν τους φόρους στο κράτος και στη συνέχειατους εισέπραταν από τους πολίτες σε χρήμα,είδος ή εργασία.Οι φτωχότεροι πολίτες που δεν μπορούσαν να πληρώσουν τους φόρους δανείζονταν χρήματα από τους δυνατούς με τόκο.Άλλοι εργάζονταν στα κτήματα των δυνατών μέχρι να ξεχρεώσουν

.Όσοι δεν κατάφερναν να ξεπληρώσουν τα χρέη τους έχαναν κτήματά τους και έμεναν για πάντα στην υπηρεσία των μεγαλοκτηματιών.

Έτσι,σε όλη τη διάρκεια της βυζαντινής ιστορίας,οι πλούσιοι μεγαλοκτηματίες βρίσκονταν σε διαρκή ανταγωνισμό με τους μικροϊδιοκτήτες,οι οποίο ήθελαν να αυξάνουν την περιουσία τους συνεχώς σε βάρος των δεύτερων.

Σε κάθε χωριό τέλος υπήρχε και κοινόχρηστη περιοχή με δάση και βοσκοτόπια για την προμήθεια ξύλων και για τη βοσκή των ζώων.

Οι κάτοικοι των στεριανών χωριών ήταν κυρίως γεωργοί και βοσκοί.Στα νησιά και τα παράλια όμως,εκτός από τη γεωργία και την κτηνοτροφία,ασχολούνταν με το ψάρεμα και τη ναυτιλία. Όλους τους ευχαριστούσε το κυνήγι,ενώ αρκετοί ήταν τεχνίτες γεωργικών εργαλείων,μεταφορείς και μικροέμποροι αγροτικών προιόντων.

Κεφάλαιο 24

Η κρίση της Εικονομαχίας

διχάζει τους Βυζαντινούς.

Βασικά σημεία :

Τι ήταν η εικονομαχία και ποια τα αίτια της.

Ποιες οι συνέπειες αυτής της διαμαχής και πώς σταμάτησε;

Στη διάρκεια του 8ου αιώνα η αυτοκρατορία συγκλονίστηκε από σοβαρές ταραχές,οι οποίες δίχασαν τους βυζαντινούς και έφεραν το κράτος σε δύσκολη θέση.

Αιτίες:Οι αποφάσεις των αυτοκρατόρων Λέοντα Γ' και ΚωνσταντίνουΕ'.

Τα μέτρα που πήραν ήταν:

Απαγόρευση της λατρείας των εικόνων.

Υποχρέωση των μοναχών και των κληρικών να υπηρετούν στο στρατό πριν πάρουν το αξίωμά τους.

Πολλοί χριστιανοί, αντί να τιμούν τα πρόσωπα που παρίσταναν οι εικόνες, λάτρευαν το υλικό από το οποίο ήταν κατασκευασμένες.

Αρκετοί νέοι γίνονταν μοναχοί και δώριζαν τις περιουσίες τους στα μοναστήρια.

Τα μοναστήρια πλήθαιναν, αποκτούσαν μεγάλη δύναμη και ίδρυαν σχολεία, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία.

Το κράτος όμως δεν έπαιρνε πια αρκετά φόρους, αφού η γη έμενε ακαλλιέργητη.

Επίσης λιγόστευε ο αριθμός των στρατιωτών, γιατί όσοι νέοι γίνονταν μοναχοί απαλλάσσονταν από το στρατό.

Έτσι, ο Λέων Γ΄ προχώρησε στην απαγόρευση της προσκύνησης των εικόνων.

Ο γιος του Κωνσταντίνος Ε΄ πήρε ακόμη πιο αυστηρά μέτρα. Έκλεισε τα μοναστήρια και καταδίωξε τους μοναχούς.

Οι Βυζαντινοί χωρίστηκαν σε δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις,τους εικονομάχους και τους εικονολάτρες.

Οι Βυζαντινοί χωρίστηκαν σε δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις που υποστήριζαν με φανατισμό τις απόψεις τους:

τους εικονομάχους(εικονοκλάστες),οι οποίοι ήταν αντίθετοι με τη λατρεία των εικόνων

και τους εικονολάτρες(εικονόφιλοι,εικονόδουλοι), που υποστήριζαν τη λατρεία των εικόνων.

Ο λαός πίστευε ότι οι εικόνες και τα ιερά λείψανα είχαν θαυματουργές ιδιότητες.

Στη μικρογραφία πολεμιστές παρακινούνται από κληρικό να αγγίξουν γονατιστοί θήκη με τίμιο ξύλο,

για να εμψυχωθούν ξεκινώντας τη μάχη

Οι συνέπειες της εικονομαχίας ήταν δυσάρεστες για την αυτοκρατορία.

Αυτή η θρησκευτική διαμάχη,η εικονομαχία κράτησε 100 χρόνια περίπου και δημιούργησε πολλά προβλήματα.

Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους,φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν για τις αποφάσεις τους.

Ναοί και μοναστήρια έκλεισαν,γιατί θεωρήθηκαν κέντρα εικονολατρίας.

Εικόνες,ψηφιδωτά και έργα τέχνης καταστράφηκαν από τη μανία των εικονομάχων.

Διαταράχτηκαν οι σχέσεις του Βυζαντίου με τη Δυτική Εκκλησία.

Η κρίση της εικονομαχίας λύθηκε με τις αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου.

Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα,το 843μ.Χ. ,συγκάλεσε οικουμενική σύνοδο,για να σταματήσει τη θρησκευτικά διαμαχή.

Στη Ζ' Οικουμενική Σύνοδο αποφασίστηκε η αναστήλωση των εικόνων.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της συνόδου,κατά την προσκύνηση των εικόνων δε λατρεύονται οι εικόνες ως αντικείμενα αλλά αποδίδετει σεβασμός στο πρόσωπο που εικονίζεται.

Με τις αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου,έληξε η εικονομαχία και η γαλήνη επανήλθε στην Εκκλησία και την αυτοκρατορία.

Η Εκκλησία γιορτάζει την αναστήλωση των εικόνων την Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Η εικονομαχία χωρίζεται σε δύο περιόδους:

1η περίοδος (726-787)

2η περίοδος (815-843)

Η οριστική αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται από την εκκλησία μας, την πρώτη Κυριακή των νηστειών του Πάσχα και ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Κεφάλαιο 26

Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών.

Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθεις

Στους 2 αιώνες που ακολούθησαν την εικονομαχία,το Βυζάντιο γνώρισε μεγάλη πνευματική ανάπτυξη.

Το Πανεπιστήμιο της Μαγναύρας

Πατριαρχική Σχολή

Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ο μέθυσος και ο θείος του Βάρδας ίδρυσαν το Πανεπιστήμιο της Μαγναύρας.

Η φήμη του απλώθηκε σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο και έρχονταν σπουδαστές απ΄όλες τις περιοχές να φοιτήσουν στην Κωνσταντινούπολη.

Εδώ δίδαξαν σπουδαίοι καθηγητές,όπως ο Λέων ο μαθηματικός,ο Πατριάρχης Φώτιος,ο Ιωάννης Γραμματικός και ο Κύριλλος.

Η φοίτηση όσων διακρίνονταν για την επιμέλειά τους ήταν δωρεάν.

Πνευματικοί άνθρωποι μελετούν και

διαδίδουν τα αρχαία ελληνικά κείμενα.

Τα μοναστήρια είχαν πλούσιες και οργανωμένες βιβλιοθήκες και ειδικά συνεργεία γραφέων για την αντιγραφή αρχαίων χειρογράφων.

Αλλά και οι αυτοκράτορες Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός και ο Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος έγραψαν πολλά βιβλία.

Η πραγματική αναγέννηση που ουσιαστικά αρχίζει με τον Κων/νο Ζ' εξαπλώνεται γρήγορα σε όλες τις εκφράσεις της Βυζαντινής τέχνης.

Αρχιτεκτονική,τοιχογραφία,ψηφιδωτό,μικρογλυπτική, εικονογράφηση χειρογράφων, φορητές εικόνες, μικροτεχνία,ελεφαντοτεχνία, υαλουργία αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα.