top of page

Κεφάλαιο 13

Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη νομοθεσία edit me

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

 

 

 

Προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις:

  • Κωδικοποίησε τους παλιούς ρωμαϊκούς νόμους και τους συμπλήρωσε με νέους πιο δίκαιους, γραμμένους στα ελληνικά που ονομάστηκαν "Νεαραί".

  • Κατάργησε τα προνόμια των Δήμων και απαγόρευσε στους μεγαλοκτηματίες να παίρνουν τα κτήματα των μικροϊδιοκτητών γειτόνων τους, για χρέη που τους όφειλαν.

  • Φορολόγησε τους πολίτες ανάλογα με τα εισοδήματά τους.

  • Οργάνωσε τη λειτουργία της αγοράς, των λιμανιών και των εμπορικών δρόμων και επέβαλε δασμούς, δηλαδή φόρους, για τα εισαγόμενα προϊόντα.

  • Όρισε τους λογοθέτες υπεύθυνους για την εφαρμογή των νόμων.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ικανοποίησαν το λαό αλλά δυσαρέστησαν τους Δήμους και τους οικονομικά δυνατούς. Ήταν όμως αποτελεσματικά μέτρα, γιατί κατάφεραν να φέρουν στα ταμεία του κράτους πολλά χρήματα, με τα οποία ο Ιουστινινός έκανε πολύ σημαντικά έργα. 

Συγκεκριμένα ο Ιουστινιανός:

  • Οργάνωσε το στρατό με Βυζαντινούς κυρίως στρατιώτες και οχύρωσε τα σύνορα με μια σειρά από φρούρια.

  • Έκανε έργα συντήρησης και βελτίωσης των δρόμων που ένωναν την πρωτεύουσα με τις επαρχίες και τις μεγάλες πόλεις της αυτοκρατορίας.

  • Κυκλοφόρησε χρυσά βυζαντινά νομίσματα, και με τα οποία γίνονταν πια όλες οι οικονομικές συναλλαγές σε όλο τον κόσμο.

  • Κατάφερε να φέρει από την Κίνα το μυστικό εκτροφής του μεταξοσκώληκα.

​

Στις αρχές του 6ου αιώνα, η αυτοκρατορία αντιμετωπίζει προβλήματα. Γότθοι και Βάνδαλοι απειλούν τα δυτικά σύνορά της. Δυο αιώνες μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας, αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη έγινε ο Ιουστινιανός (527 μ.Χ.). Ο Ιουστινιανός κάνει μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση και τη νομοθεσία για να αντιμετωπίσει τα εσωτερικά προβλήματα.

Τα εσωτερικά προβλήματα ήταν:

  • Υπήρχαν πολλοί νόμοι που έρχονταν σε αντίθεση μεταξύ τους (πολυνομία) και πολλοί αρμόδιοι άρχοντες για μία θέση (πολυαρχία).

  • Τα ανώτερα αξιώματα συχνά εξαγοράζονταν (πλήρωναν κάποιοι για να τα πάρουν ώστε να μπορούν να πλουτίσουν από αυτά). Υπήρχε δηλαδή διαφθορά.

  • Οι φόροι ήταν δυσβάσταχτοι για τους μικρούς καλλιεργητές.

  • Ο στρατός είχε πολλούς μισθοφόρους που συχνά εκβίαζαν το κράτος και απειλούσαν ότι θα πάνε με το μέρος των εχθρών.

 Ο νέος αυτοκράτορας, ο Ιουστινιανός, διακρινόταν για τις γνώσεις του, την εργατικότητά του και την τόλμη του να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες. Διάλεξε ικανούς συνεργάτες και πήρε μέτρα για την καλή λειτουργία του κράτους και για την άμυνα των συνόρων της αυτοκρατορίας:

Όλα αυτά έκαναν το Βυζάντιο πλούσιο και δυνατό και τον αυτοκράτορα έτοιμο να ζωντανέψει το όνειρό του: να φτάσει τη βυζαντινή αυτοκρατορία στα παλιά σύνορα της ρωμαϊκής.

Κεφάλαιο 14

Οι Δήμοι αναστατώνουν την πρωτεύουσα με τη " στάση του νίκα"

 

 Οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού δυσαρέστησαν μεγάλο μέρος του λαού. Μια μεγάλη εξέγερση ξέσπασε στην Κωνστανινούπολη.

Τον Ιανουάριο του 532 μ.Χ. ξέσπασε στην Κωνσταντινούπολη μια μεγάλη εξέγερση που έμεινε γνωστή ως "στάση του νίκα". Ονομάστηκε έτσι από το σύνθημα "νίκα" των στασιαστών.

Τα αίτια της εξέγερσης αυτής ήταν η γενική δυσαρέσκεια από τη βαριά φορολογία που είχε επιβάλει ο Ιουστινιανός. Ακόμα, οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού ενόχλησαν τους οργανωτές των ιπποδρομιών γιατί επέβαλαν έλεγχο στα έσοδα των Δήμων.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Οι ταραχές άρχισαν από τον ιππόδρομο και μεταφέρθηκαν σε όλη την πρωτεύουσα.

Η αρχή της στάσης έγινε όταν, το Γενάρη του 532 μ.Χ., κατά τη διάρκεια των αγώνων στον ιππόδρομο ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στους οπαδούς των δύο ισχυρότερων δήμων, των Πράσινων και των Βένετων. Την επόμενη μέρα, οι αντιμαχόμενες ομάδες ενώθηκαν και στράφηκαν κατά του αυτοκράτορα, ζητώντας στην αρχή να απολύσει τους στενούς συνεργάτες του, Καπαδόκη και Τριβωνιανό. Ο Ιουστινιανός τους απέλυσε, αλλά οι στασιαστές ζητούσαν τώρα την παραίτηση του ίδιου του αυτοκράτορα. Έσπασαν τις πύλες του ιππόδρομου και ξεχύθηκαν στους δρόμους της Πόλης φωνάζοντας το σύνθημα "νίκα-νίκα", με το οποίο συνήθιζαν να εμψυχώνουν τις ομάδες τους στον ιππόδρομο. Μαζί τους ενώθηκαν και πολλοί δυσαρεστημένοι κάτοικοι της πρωτεύουσας.

Η στάση απλώθηκε γρήγορα σε όλη την πρωτεύουσα. Οι στασιαστές πυρπόλησαν δημόσια κτίρια, έκαψαν την εκκλησία της Αγίας Σοφίας και τα προπύλαια του παλατιού. Μεγάλο μέρος της πόλης παραδόθηκε στις φλόγες, οι στασιαστές κυριάρχησαν παντού και, τέλος, μετέφεραν τον Υπάτιο, έναν αξιωματούχο του παλατιού, στον ιππόδρομο και τον ανακήρυξαν αυτοκράτορα.

 

Ο Ιουστιανός με την παρότρυνση της Θεοδώρας  αποφάσισε να επιβληθεί με κάθε τρόπο και να καταπνίξει τη στάση.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ο Ιουστινιανός βρέθηκε σε  πολύ δύσκολη θέση. Η κατάσταση στην Κωνσταντινούπολη για έξι μέρες ήταν ανεξέλεγκτη.

Γι αυτό, σε ένα συμβούλιο που έγινε στο παλάτι, τη μόνη περιοχή της Πόλης που δεν είχε πέσει στα χέρια των στασιαστών, σκέφτηκε να εγκαταλείψει το θρόνο και την Πόλη.

Τότε παρενέβη η Θεοδώρα, η οποία τον έπεισε να παραμείνει και να βρει τρόπο να επιβληθεί στους στασιαστές. Ο Ιουστινιανός διέταξε τους στρατηγούς Ναρσή και Βελισάριο να καταπνίξουν τη στάση.

Η αυτοκρατορική φρουρά περικύκλωσε τους στασιαστές που είχαν συγκεντρωθεί στον ιππόδρομο και ακολούθησε μεγάλη σφαγή. Υπολογίζεται ότι 30.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη "στάση του νίκα".

 

Στη στάση του νίκα δε νίκησε κανείς.

Τα αποτελέσματα της στάσης του νίκα ήταν αρνητικά από όλες τις πλευρές:

 

  • Οι αγώνες του ιππόδρομου που ήταν το αγαπημένο αγώνισμα των Βυζαντινών, έπαψαν για πολλά χρόνια να τελούνται.

  • Μαζί τους σταμάτησε και κάθε φωνή λαϊκής διαμαρτυρίας, καθώς ο ιππόδρομος ήταν ο χώρος όπου ο λαός επικοινωνούσε με τον αυτοκράτορα.

  • Οι Δήμοι έχασαν προσωρινά την πολιτική τους δύναμη.

  • Ενισχύθηκε η απόλυτη εξουσία του αυτοκράτορα.

  • Μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας καταστράφηκε από τις φωτιές και τις λεηλασίες.

  • Τέλος, ο τρόπος αντιμετώπισης της στάσης πλήγωσε το γόητρο του αυτοκράτορα.

 

 

 

Title. Σχεδιάγραμμαuble click me.

Κεφάλαιο 15

Η Αγία Σοφία, ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής

 

 

 

 

 

 

 

 

 

H Α' Αγία Σοφία θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο αλλά οικοδομήθηκε από το γιο τουΚωνστάντιο (337-361). Τα εγκαίνιά της έγιναν το 346.Η Β' Αγία Σοφία χτίστηκε πάλι από τον Κωνστάντιο προς Ν της πρώτης, στη σημερινή θέση της Αγίας Σοφίας του Ιουστινιανού. Τα εγκαίνια της Β' Μεγάλης Εκκλησίας έγιναν από τον πατριάρχη Ευδόξιο το 360.Οι ναοί αυτοί υπέστησαν ζημιές κατά καιρούς, καταστράφηκαν από πυρκαγιές. Κατά τη διάρκεια της Συνόδου του 381 επί Θεοδοσίου Α' (378-395) πυρπολήθηκαν από τους αρειανούς. Κατά την εξορία του Χρυσοστόμου από τούς οπαδούς του το 404.Η Γ' Μεγάλη Εκκλησία είναι έργο τού Θεοδοσίου Β' (408-450). Τα εγκαίνιά της έγιναν το 415.Κατά τη στάση του Νίκα καταστράφηκαν από πυρκαγιές τόσο η Αγία Ειρήνη όσο και η Γ' Αγία Σοφία του Θεοδοσίου Β'. Μετά την καταστολή της στάσεως ο Ιουστινιανός (527-565) αμέσως αποφάσισε το χτίσιμο της σημερινής Δ' Αγίας Σοφίας επάνω στα ερείπια της βασιλικής. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Μετά τη "στάση του νίκα" ο Ιουστινιανός θέλησε να ξαναχτίσει ό,τι καταστράφηκε. Το πρώτο έργο με το οποίο ασχολήθηκε ήταν η ανοικοδόμηση του ναού της Αγίας Σοφίας. Το έργο το ανέθεσε ο Ιουστινιανός στους αρχιτέκτονες Ανθέμιο και Ισίδωρο. Επιθυμία του αυτοκράτορα ήταν ο ναός αυτός να χτιστεί έτσι ώστε να διατηρηθεί αιώνες και να ξεχωρίζει από όλους τους άλλους ναούς. Οι δύο αρχιτέκτονες λοιπόν, για να πρωτοτυπήσουν, συνδύασαν δύο ήδη υπάρχοντες ρυθμούς ώστε να δημιουργήσουν έναν τρίτο ρυθμό. Συνδύασαν το ρυθμό της ορθογώνιας βασιλικής, με τον οποίο είχαν χτιστεί οι πρώτοι χριστιανικοί ναοί και του περίκεντρου ναού με τρούλο. Έτσι δημιουργήθηκε η βασιλική με τρούλο. Ο νέος ρυθμός τόσο πολύ επηρέασε την αρχιτεκτονική των ναών, ώστε ακόμα και στη σύγχρονη εποχή οι περισσότερες εκκλησίες χτίζονται με αυτό το σχέδιο.

Ο Ιουστινιανός ήθελε να κάνει τους κατοίκους όλης της αυτοκρατορίας να νιώθουν δικό τους δημιούργημα το ναό. Γι' αυτό ζήτησε από τους κατοίκους να προσφέρουν, όσοι το επιθυμούσαν χρήματα ή υλικά. Από κάθε σημείο του κράτους συγκεντρώθηκαν πολύτιμα μάρμαρα και σπάνια υλικά και μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Για πέντε χρόνια συνεχώς εργάστηκαν 10.000 εργάτες και επιλεγμένοι τεχνίτες. Η Αγία Σοφία εγκαινιάστηκε τελικά το 537 μ.Χ. και ήταν πράγματι αυτό που ονειρευόταν ο Ιουστινιανός: η καλύτερη εκκλησία στον κόσμο, με το πιο θαυμαστό από όλα τα χαρακτηριστικά της τον τρούλο της που μοιάζει να κρέμεται από τον ουρανό. Έτσι, όταν ο Ιουστινιανός μπήκε στο ναό την ημέρα των εγκαινίων, εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από τη μεγαλοπρέπεια και τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο, ώστε λέγεται πως είπε: "νενίκηκα σε Σολομώντα', δηλαδή 'σε νίκησα Σολομώντα'. 

Στην Αγία Σοφία ενθρονίζονταν οι αυτοκράτορες και χειροτονούνταν οι πατριάρχες. Εκεί στεγάστηκαν όλες οι ένδοξες και οι δύσκολες στιγμές της Πόλης και της αυτοκρατορίας. Εκεί έκαναν τις δοξολογίες τους οι Βυζαντινοί όταν νικούσαν τον εχθρό, και εκεί έκαναν τις παρακλήσεις τους στην Παναγία, όταν κινδύνευαν. Στην Αγία Σοφία χτυπούσε η καρδιά της αυτοκρατορίας.

 

 

 

Βασιλική 

Οι ναοί αυτού του ρυθμού ήταν ορθογώνια οικοδομήματα με σαμαρωτή ξύλινη στέγη. Μέσα χωρίζονταν με σειρές από κολώνες σε τρεις ή περισσότερους ευρύχωρους διαδρόμους, που λέγονταν κλίτη. 

Ρυθμός περίκεντρος

Ο νέος ρυθμός Βασιλική με τρούλο - Η Αγία Σοφία

Ο τρούλος του ναού της Αγίας Σοφίας 

Η διάμετρος του τρούλου είναι 33 μ. και το ύψος του 13,8 μ.

Σαν να κρέμεται από τον ουρανό.

Το εσωτερικό της Αγίας Σοφίας 

Το μήκος του ναού είναι 80,90 μ. το πλάτος 69,5 μ. και το ύψος 55,6 μ. 

Κεφάλαιο 16

Το βυζαντινό κράτος μεγαλώνει και φτάνει στα παλιά σύνορα της αυτοκρατορίας

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    Μετά την καταστολή της "στάσης του νίκα", ο Ιουστινιανός άρχισε την εφαρμογή του σχεδίου του για την αποκατάσταση της αυτοκρατορίας στη Δύση. Για να στραφεί ανενόχλητος προς τη Δύση προχώρησε στις παρακάτω ενέργειες:

  • Υπέγραψε συνθήκες ειρήνης με τους γειτονικούς λαούς στο Δούναβη και με τους Πέρσες στην Ανατολή.

  • Το 533 μ.Χ. έστειλε το Βελισάριο με στρατό στην Αφρική εναντίον των Βανδάλων, ο οποίος κατάφερε εύκολα να κυριεύσει κράτος τους.

  • Στη συνέχεια, στράφηκε προς την Ιταλία εναντίον των Οστρογότθων. Ο πόλεμος ήταν δύσκολος και εξοντωτικός και κράτησε είκοσι χρόνια. Τελικά το 554 μ.Χ. ο Ναρσής κατάφερε να νικήσει τους Οστρογότθους και να κυριεύσει το κράτος τους. Στο τέλος, οι Βυζαντινοί κατάφεραν να κατακτήσουν ένα μέρος του κράτους των Βησιτόγθων στη νότια Ισπανία.

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

    Η κατάκτηση της Δύσης από τον Ιουστινιανό είχε πολλά θετικά αποτελέσματα για την αυτοκρατορία. Συγκεκριμένα, οι κατακτήσεις του Βελισάριου και του Ναρσή:

  • Αύξησαν το γόητρο του βυζαντινού κράτους και του αυτοκράτορα.

  • Έκαναν τη Μεσόγειο "βυζαντινή λίμνη" και έφτασαν την αυτοκρατορία στα παλιά της σύνορα.

  • Βοήθησαν στη διεξαγωγή του εμπορίου και της επικοινωνίας με τη Δύση.

  • Οδήγησαν στη δημιουργία μεγάλων έργων στις δυτικές επαρχίες.

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

    Η επέκταση του Βυζαντινού κράτους προς τη Δύση είχε πολλές αρνητικές επιπτώσεις στο μέλλον της αυτοκρατορίας. Για να κυριεύσουν τη Δύση οι Βυζαντινοί πολέμησαν είκοσι χρόνια. Οι πόλεμοι με τους Βανδάλους και τους Γότθους:

  • Αποδυνάμωσαν τα σύνορα στο Δούναβη και την Ανατολή, αφού έπρεπε ο κύριος όγκος του στρατού να πολεμά στη Δύση.

  • Κούρασαν το στρατό που πολεμούσε συνέχεια για είκοσι χρόνια σε μια μακρινή περιοχή.

  • Εξάντλησαν οικονομικά την αυτοκρατορία γιατί χρειάζονταν τεράστια χρηματικά ποσά για την αποστολή και τη συντήρηση του στρατού για τόσο μεγάλο διάστημα.

  • Διευκόλυναν τους Πέρσες να παραβιάζουν τις συνθήκες ειρήνης και να ζητούν όλο και περισσότερα χρήματα, για να μην ενοχλούν τα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας.

  • Διευκόλυναν τους βόρειους γείτονες να παραβιάζουν τα σύνορα και να λεηλατούν βυζαντινά εδάφη.

​     Έτσι, λοιπόν, η επέκταση του βυζαντινού κράτους στη Δύση δημιούργησε αρκετά προβλήματα στην αυτοκρατορία. Οι χώρες που κατέκτησε ο Ιουστινιανός στη Δύση δεν μπόρεσαν να κρατηθούν, επειδή το Βυζάντιο είχε εξαντληθεί οικονομικά και οι εχθροί από το Βορρά και την Ανατολή είχαν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην αυτοκρατορία.

 

 

 

​

 

 

 

     Πέρσες                       Γότθοι                        Βάνδαλοι                                Αξιωματικός Πεζικού. Επικεφαλής                                                                                                                             στοίχου της εποχής του   Ιουστινιανού                                                                                                                                              (6ος αιώνας μ.Χ.)

Επανάληψη Κεφάλαια 13-16

Ιστοεξερευνητές   

ιστοεξερευνητές,3ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό σχολείο Ευόσμου

Ε΄τάξη

 3ο Πρότυπο Πειραματικό

        Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου                   

 

bottom of page